VERLOSKUNDE

Thematische Spreekuren Polikliniek – Amsterdam UMC

Binnen onze academische setting bieden we gespecialiseerde, multidisciplinaire zorg aan zwangere vrouwen met verhoogde medische risico’s of complexe aandoeningen. De themaspreekuren vormen het hart van onze expertisezorg en zijn ingericht rond specifieke ziektebeelden of risicogroepen, waarbij nauw wordt samengewerkt met andere specialismen. In dit verslag vindt u per spreekuur een overzicht van de inhoud, werkwijze, multidisciplinaire samenwerking, onderzoeksactiviteiten en toekomstige ontwikkelingen. Voor deze complexe patiëntenpopulatie fungeert Amsterdam UMC tevens als tertiair verwijscentrum.

GROEI – Expertisecentrum voor foetale groeirestrictie

De themapoli GROEI is gericht op de diagnostiek en begeleiding van zwangeren met (verdenking op) foetale groeirestrictie. Het betreft zowel verwijzingen vanuit de eerste en tweede lijn, als klinische patiënten opgenomen voor monitoring bij vroeg optredende groeirestrictie. Binnen dit spreekuur wordt hoogwaardige, gepersonaliseerde zorg geboden door een team van gespecialiseerde gynaecoloog-perinatologen.

Tijdens het spreekuur wordt gebruikgemaakt van uitgebreide biometrische metingen, functionele Doppler-echografieën en aanvullend onderzoek gericht op placentaire functie en foetale circulatie. Indien geïndiceerd vindt aanvullend genetisch of viraal onderzoek plaats. Per jaar worden circa 200–250 nieuwe patiënten gezien, met een wisselende frequentie van vervolgconsulten (1–10 keer per patiënt).

De poli wordt twee keer per week (vier dagdelen) gedaan door een vast team van 3–4 perinatologen, wat continuïteit en expertise bevordert. Naast patiëntenzorg is er aandacht voor opleiding van AIOS, met ruimte voor het ontwikkelen van echoscopische en Doppler-vaardigheden. Door het brede spectrum aan casuïstiek – van constitutioneel Small for Gestational Age (SGA) tot vroege en late groeirestrictie – is dit spreekuur tevens een leerzame omgeving.

In 2024 zijn de voorbereidingen gestart voor een databank en biobank. Hiermee wordt gewerkt aan een wetenschappelijke infrastructuur voor evaluatie van zorguitkomsten en toekomstig translationeel onderzoek.

Preterm Birth Clinic – Regionaal expertisecentrum vroeggeboorte

De Preterm Birth Clinic biedt gespecialiseerde zorg aan vrouwen met een verhoogd risico op vroeggeboorte, preconceptioneel en tijdens de zwangerschap, met als doel preventie van (herhaalde) vroeggeboorte. Als regionaal verwijscentrum verzorgt de kliniek second opinions en intensieve begeleiding bij complexe zwangerschappen. Er is nauwe samenwerking met de afdelingen benigne gynaecologie, neonatologie en medisch maatschappelijk werk (MMW).

Het spreekuur vindt wekelijks plaats (2 dagdelen) en wordt uitgevoerd door een multidisciplinair team van gynaecologen, AIOS/differentianten en klinisch verloskundigen. Voorafgaand aan het spreekuur is er een gezamenlijke bespreking van casuïstiek, met ruimte voor scholing. Echoscopisch cervixlengte-onderzoek wordt uitgevoerd door ervaren echoscopisten en beoordeeld door de betrokken gynaecologen. Psychosociale ondersteuning wordt geboden door doula’s en MMW.

Maandelijks vindt een multidisciplinair overleg plaats over cerclage-indicaties, aangezien wij landelijk verwijscentrum zijn voor het plaatsen van abdominale cerclage per laparoscopie. Tevens zijn meerdere gynaecologen betrokken bij de landelijk Special Interest Groep (SIG) vroeggeboorte (NVOG). Daarnaast wordt elk kwartaal een wetenschapsmeeting georganiseerd met onderzoekers en clinici om lopend onderzoek en knelpunten in de zorg te bespreken.

Voor de komende jaren is het doel om, samen met de neonatologie, de zichtbaarheid van de poli verder te vergroten. Dit onder meer via een informatieve website en samenwerking met patiëntenverenigingen (care4Neo, NVOM). Hierbij is speciale aandacht voor preventie en preconceptiezorg.

Diabetes en zwangerschap – Geïntegreerde zorg voor moeder en kind

Het spreekuur Diabetes en zwangerschap is gericht op de zorg voor zwangeren met pre-existente diabetes (type 1 en 2) of zwangerschapsdiabetes. De poli vindt tweemaal per week plaats (2 dagdelen) en wordt voorafgegaan door een gezamenlijke bespreking van alle casuïstiek.

De zorg is een samenwerking tussen verloskunde en interne geneeskunde/endocrinologie, met betrokkenheid van arts-assistenten, gynaecologen, internisten, diabetesverpleegkundigen, diëtisten en doktersassistenten.

De zorg is grotendeels geprotocolleerd, maar waar nodig wordt maatwerk geleverd, afhankelijk van het type diabetes, zwangerschapsduur en bijkomende complicaties.

Binnen het spreekuur is aandacht voor interdisciplinaire afstemming, gezamenlijke besluitvorming en voorlichting. Er is een opleidingscomponent voor AIOS en coassistenten, waarbij kennisoverdracht over endocriene en obstetrische aspecten centraal staat.

De komende jaren wordt ingezet op verdere standaardisatie en digitalisering van zorgpaden, evenals het verbeteren van zwangerschapsuitkomsten middels intensievere begeleiding en vroegtijdige interventie.

Metabole ziekten – Multidisciplinaire zorg bij zeldzame erfelijke aandoeningen

Binnen Amsterdam UMC is een gespecialiseerd centrum voor erfelijke metabole ziekten, geïntegreerd in de interne geneeskunde-endocrinologie. De populatie van fertiele vrouwen met metabole ziekten groeit gestaag. Sinds eind 2024 is gestart met het centreren van zorg rondom zwangerschap en kinderwens bij deze groep.

Er is gestart met de ontwikkeling van een multidisciplinair zorgpad dat de gehele keten van preconceptiezorg tot postpartumzorg omvat. Hierbij wordt ingezet op samenwerking tussen internisten en gynaecologen om gezamenlijke spreekuren te faciliteren. Deze aanpak moet leiden tot optimale zorg rondom zwangerschap én betere voorbereiding op zwangerschapsrisico’s.

Daarnaast is er de ambitie om een prospectief cohort op te zetten van alle vrouwen met een metabole ziekte en kinderwens of zwangerschap. Hiermee wordt wetenschappelijke kennis over complicaties en uitkomsten vergroot, en kunnen richtlijnen in de toekomst beter afgestemd worden op deze zeldzame, maar complexe doelgroep.

Cardiovasculaire aandoeningen en zwangerschap – Multidisciplinaire zorg bij aangeboren of verworven hartafwijkingen

Binnen Amsterdam UMC worden zwangeren met een aangeboren of verworven hartafwijking begeleid binnen een gespecialiseerd spreekuur, in nauwe samenwerking tussen perinatologie en cardiologie. Dit thema spreekuur richt zich op optimale risicostratificatie, begeleiding en planning van zwangerschap en bevalling bij deze complexe patiëntengroep.

Na een eerste consult bij de perinatoloog worden patiënten vervolgd door de betrokken cardioloog. Multidisciplinair overleg vindt structureel plaats met de gynaecoloog-perinatoloog, cardiologen met expertise in zwangerschap, anesthesisten en zo nodig andere disciplines. In dit overleg wordt een individueel zorgpad opgesteld, inclusief adviezen over medicatie, monitoring, timing van de partus en locatie van bevalling (2e of 3e lijn).

Deze poli biedt tevens ruimte voor onderwijs en wetenschappelijke samenwerking op het snijvlak van obstetrie en cardiologie. Door de toename van overlevenden met congenitale hartaandoeningen die zwanger worden, neemt de vraag naar dit type zorg jaarlijks toe.

De komende jaren wordt ingezet op uitbreiding van het gezamenlijke zorgaanbod en het opzetten van een prospectief registratiecohort om zorguitkomsten systematisch te monitoren.

Auto-immuun ziekten en nierziekten – Specialistische zorg voor vrouwen met chronische inflammatoire aandoeningen

Voor vrouwen met auto-immuunziekten zoals systemische lupus erythematosus (SLE), Reumatoide artritis (RA), antifosfolipidensyndroom (APS), inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn en colitie ulcerosa) en chronische nierziekten biedt Amsterdam UMC een themapoli die multidisciplinaire zorg combineert met klinische expertise. De zorg richt zich op risicobeoordeling, medicatiebeleid en begeleiding van zwangerschapstrajecten, van preconceptie tot postpartum.

Patiënten worden gezamenlijk gevolgd door internist-nefrologen, immunologen/reumatologen, MDL-artsen en gynaecoloog-perinatologen. Afhankelijk van de aard en activiteit van de aandoening wordt in een multidisciplinair overleg een individueel plan opgesteld voor zwangerschapsbegeleiding, inclusief monitoring van ziekteactiviteit, foetale groei en placentafunctie.

Deze poli fungeert tevens als opleidingsplek voor AIOS en differentianten perinatologie, met focus op optimale begeleiding inclusief farmacotherapie, leidend tot de best mogelijke uitkomst van de zwangerschap. De betrokken teams nemen actief deel aan nationaal en internationaal onderzoek naar auto-immuunziekten en zwangerschap.

Speerpunten zijn het optimaliseren van multidisciplinaire zorgpaden, inclusief preconceptie zorg. Tevens de uitvoering van klinisch en translationeel onderzoek, met als doel het hoge complicatierisico bij deze zwangerschappen in de toekomst te verminderen.

Stollingsstoornissen – Expertise in zorg voor vrouwen met een verhoogd of verlaagd bloedingsrisico

Binnen het themaspreekuur Stolling worden vrouwen met stollingsstoornissen begeleid, zowel bij een verhoogd risico op trombose (bijvoorbeeld erfelijke trombofilieën) als bij een verhoogd bloedingsrisico (zoals hemofilie draagsters, von Willebrand of andere zeldzame stollingsstoornissen). Deze zorg is ingebed in een multidisciplinair netwerk met hematologie, perinatologie en anesthesie.

Patiënten worden beoordeeld en vervolgd in nauw overleg binnen een multidisciplinair team waarin perinatologen, hematologen en anesthesisten gezamenlijk een individueel zorgplan opstellen voor zwangerschap, bevalling en kraambed. Hierbij is aandacht voor laboratoriumdiagnostiek, medicatiebeleid (zoals LMWH of factorvervanging), timing van bevalling en afweging van neuraxiale anesthesie.

De poli vervult ook een rol in preconceptieadvisering en genetische counseling, zeker bij erfelijke vormen van stollingsstoornissen. Daarnaast wordt actief kennis gedeeld binnen het klinisch team en met AIOS in opleiding.

Komende jaren is het doel om de zorg verder te centreren en te formaliseren binnen een regionaal expertiseplatform, met structurele registratie van zwangerschapsuitkomsten en deelname aan landelijke wetenschappelijke netwerken.

Poli op Maat (POM) – Zorg buiten de richtlijn
De Poli op Maat (POM) is opgezet voor vrouwen met een zwangerschapsgerelateerde zorgvraag die niet binnen bestaande richtlijnen of standaardpaden past. Dit betreft vaak zeldzame aandoeningen, complexe voorgeschiedenis of patiëntgebonden factoren die afwijkende zorg vereisen. Binnen de POM wordt voor iedere casus maatwerk geleverd door een team van perinatologen in overleg met andere relevante disciplines. Door deze flexibiliteit biedt de poli veilige en onderbouwde zorg voor een unieke groep patiënten met oog voor persoonlijke voorkeuren en omstandigheden.

KADEX – Kwetsbare zwangeren

De KADEX-poli is een multidisciplinair spreekuur voor kwetsbare zwangeren met complexe sociale problematiek, psychiatrische comorbiditeit of middelengebruik. In nauwe samenwerking met medisch maatschappelijk werk, verslavingszorg en externe instanties, zoals jeugdzorg en Veilig Thuis, wordt intensieve begeleiding geboden. Naast medische zorg staat psychosociale ondersteuning centraal. In structureel overleg met betrokken ketenpartners wordt gewerkt aan continuïteit, veiligheid en passende zorg tijdens zwangerschap, bevalling en postpartumfase. De KADEX-poli is hiermee een essentieel onderdeel van integrale geboortezorg voor deze risicogroep.

POP-poli – Integrale zorg bij psychiatrische aandoeningen

De POP-poli (Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie) richt zich op zwangeren en vrouwen met een kinderwens die kampen met psychiatrische aandoeningen. Binnen deze poli wordt zorg verleend door een interdisciplinair team bestaande uit gynaecologen, psychiaters, verpleegkundig specialisten en kinderartsen. Samen zorgen zij voor een geïntegreerd zorgplan, met aandacht voor medicatiegebruik, veiligheid voor moeder en kind, en afstemming rondom bevalling en kraamperiode. De POP-poli is daarnaast een belangrijk punt voor preconceptionele counseling, zeker bij vrouwen met ernstige psychiatrische ziektebeelden zoals bipolaire stoornis, schizofrenie of PTSS. Door vroegtijdige signalering en continue begeleiding wordt getracht de zorguitkomsten voor moeder en kind te optimaliseren.

Hypertensieve aandoeningen

Het spreekuur voor hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap is ingericht voor vrouwen met pre-existente hypertensie, zwangerschapsgeïnduceerde hypertensie en pre-eclampsie. Door middel van regelmatige bloeddrukcontroles, labmonitoring en echoscopisch onderzoek van de foetale groei en placenta-functie, wordt het beleid afgestemd op het individuele risicoprofiel. De zorg wordt geleverd door een vast team van gynaecoloog-perinatologen. Dit spreekuur draagt bij aan vroege herkenning van ernstige complicaties zoals HELLP en eclampsie, en aan optimale timing van de bevalling ter bescherming van zowel moeder als kind.

HIV

Het HIV-spreekuur is speciaal ingericht voor zwangeren met een HIV-infectie en vindt plaats in samenwerking met de afdeling infectieziekten. Door de ligging van Amsterdam UMC zien wij een relatief grote populatie zwangeren met HIV. De begeleiding is gericht op het minimaliseren van verticale transmissie, het monitoren van virale lading en medicamenteuze therapietrouw, evenals het bieden van psychosociale ondersteuning. Tijdens de zwangerschap wordt multidisciplinaire zorg geboden en het bevallingsplan wordt in overleg opgesteld. Deze poli is een voorbeeld van effectieve geïntegreerde zorg voor een kwetsbare populatie.

Lifestylepoli

De Lifestylepoli is gericht op zwangeren met overgewicht of obesitas. Binnen deze poli wordt in groepsverband voorlichting gegeven over gezonde voeding, beweging en risicofactoren tijdens de zwangerschap. Door het aanbieden van groepsconsulten ontstaat er ruimte voor onderlinge steun en motivatie tussen patiënten, onder begeleiding van verloskundigen, diëtisten en gynaecologen. Ook wordt er aandacht besteed aan glucosemetabolisme en bloeddrukmonitoring. De Lifestylepoli draagt bij aan het bevorderen van gezondheid op de lange termijn voor moeder en kind en maakt deel uit van een breder preventiebeleid binnen onze zorgketen.

Abnormaal invasieve placenta (AIP)

Binnen het AIP-spreekuur worden zwangeren met verdenking op abnormaal invasieve placenta begeleid, waaronder placenta accreta, increta en percreta. De zorg is multidisciplinair ingericht en vindt plaats in nauwe samenwerking met de benigne gynaecologie, anesthesiologie, interventieradiologie en neonatologie. Tijdens dit spreekuur wordt gezamenlijk het beleid vastgesteld, inclusief het geboorteplan, timing van de bevalling en de benodigde intra- en postpartale voorzieningen. Door de gebundelde expertise van het team wordt zorg op het hoogste niveau geleverd. Voor deze complexe populatie fungeert Amsterdam UMC tevens als tertiair verwijscentrum.

Meerlingen

Het tweelingenspreekuur is gericht op de zorg voor zwangerschappen met een meerling, waarbij met name aandacht is voor de specifieke risico’s bij monochoriale tweelingen, zoals selectieve intra-uteriene groeivertraging (s-IUGR), tweeling transfusiesyndroom (TTS) en twin anemia-polycythemia sequence (TAPS). Om in specifieke casus tijdige te verwijzen voor intra uteriene therapieën.

Ook dichoriale tweelingen met groeirestrictie van een of twee kinderen worden hier beoordeeld en vervolgd. Tijdens het spreekuur wordt gebruikgemaakt van geavanceerd echoscopisch onderzoek, waaronder uitgebreide Doppler en groei-evaluaties, uitgevoerd door een ervaren en gespecialiseerd team van gynaecoloog-perinatologen. De intensieve en gestructureerde follow-up draagt bij aan tijdige signalering en optimale begeleiding van deze risicovolle zwangerschappen. De casuïstiek vormt een belangrijk onderdeel van de opleiding van AIOS en differentianten.

Slotwoord

Met dit jaarverslag willen we laten zien hoe breed en diepgaand de gespecialiseerde poliklinische zorg is die wij bieden binnen Amsterdam UMC. De themaspreekuren vormen een essentieel onderdeel van onze missie: het leveren van topklinische en academische zorg aan zwangere vrouwen met complexe problematiek. Door structurele multidisciplinaire samenwerking, opleidingsactiviteiten en wetenschappelijk onderzoek blijven wij investeren in betere uitkomsten voor moeder en kind. De komende jaren zetten wij ons in voor verdere integratie, standaardisatie en innovatie binnen onze themapoli’s, zodat wij ook in de toekomst kunnen blijven voldoen aan de hoogste kwaliteitsnormen in de perinatale zorg.