OPLEIDING & ONDERWIJS

Onderwijs

Divisie Vrouw - Amsterdam UMC

Inleiding
Het jaar 2024 stond in het teken van stabilisatie binnen de divisie Vrouw van het Amsterdam UMC. Na eerdere jaren van veranderingen en harmonisatie tussen de faculteiten van de UvA en de VU, lag de focus in 2024 op het consolideren van de behaalde resultaten en het verder versterken van de kwaliteit van het onderwijs. Tegelijkertijd bleef er aandacht voor de unieke identiteit van beide faculteiten en het leggen van verbindingen tussen onderwijs, wetenschap en kliniek.

De divisie Vrouw streeft ernaar om in het onderwijs de link te leggen met de speerpunten vanuit wetenschap en kliniek. Onderwerpen zoals duurzaamheid en vrouwspecifieke aandoeningen krijgen steeds meer aandacht in het curriculum. Dit sluit aan bij de missie van het Amsterdam UMC om onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg met elkaar te verbinden. Daarnaast sluit het onderwijs ook aan bij de speerpunten vanuit de faculteiten: zoals Interprofessionele educatie (UvA) en netwerkgeneeskunde (samenwerking in ZBC’s) VU.

In november 2024 fungeerde de afdeling gynaecologie/verloskunde als gastvrouw of -heer tijdens het werkbezoek van de masteropleiding Geneeskunde van de VU aan het Amsterdam UMC. De afdeling werd geprezen om haar open en warme ontvangst en de betrokkenheid van stafleden en coassistenten.

2. Onderwijsactiviteiten

2.1 Bacheloronderwijs
UvA Geneeskunde Bachelor
Binnen de bacheloropleiding Geneeskunde van de UvA speelde de divisie Vrouw een belangrijke rol in het onderwijs over voortplanting, ontwikkeling en veroudering:

• Blok "Ontwikkeling, Voortplanting en Veroudering": Dit blok, dat wordt gegeven in het eerste en tweede jaar van de bacheloropleiding, biedt studenten een brede basis in de voortplantingsgeneeskunde. Diverse stafleden van de afdeling gynaecologie/verloskunde verzorgden colleges, werkgroepen en andere onderwijsvormen. In 2024 nam Nienke Kok het coördinatorschap van dit blok over van Loes Nan, die in voorgaande jaren deze rol vervulde. Het blok werd door studenten gewaardeerd vanwege de heldere structuur en de inhoudelijke relevantie.
• Keuzevak Gynaecologie en Verloskunde (jaar 2): Dit keuzevak bood studenten de mogelijkheid om zich verder te verdiepen in het vakgebied van gynaecologie en verloskunde. Het vak werd eveneens gecoördineerd door Nienke Kok en werd door studenten geprezen om de inhoudelijke diepgang en de praktische toepasbaarheid.

VU Geneeskunde Bachelor
De divisie Vrouw coördineerde twee belangrijke onderwijsblokken binnen de bacheloropleiding Geneeskunde aan de VU:

• Blok "Start van het Leven" (jaar 2): Dit vier weken durende blok richtte zich op conceptie tot de eerste weken postpartum. Het onderwijs werd verzorgd in samenwerking met de afdelingen anatomie, histologie en kindergeneeskunde. Studenten waardeerden de interdisciplinaire aanpak en beoordeelden het blok met hoge cijfers.
• Minor "Challenges in Women’s and Child Healthcare" (jaar 3): Deze minor bood kleinschalig onderwijs aan maximaal 48 studenten. Het programma combineerde activerende werkvormen met een focus op voortplantingsgeneeskunde, benigne gynaecologie en perinatologie. Studenten waardeerden de intensieve begeleiding en de praktische relevantie van de minor.

2.2 Coschappen
De coschappen gynaecologie/verloskunde werden in 2024 aangeboden op diverse locaties, waaronder Amsterdam UMC, OLVG, NWZ Alkmaar, Spaarne Gasthuis en Dijklander Ziekenhuis. Studenten van de UvA en de VU liepen gezamenlijk coschappen, waarbij de unieke kenmerken van beide opleidingen behouden bleven.

• Locaties en Werkplekken: Coassistenten werden ingedeeld op verschillende afdelingen, zoals poliklinieken, verloskamers en operatiekamers. Daarnaast waren er werkplekken buiten Amsterdam UMC, zoals de Bergman Clinics en de Vrouwenkliniek Zuid-Oost.
• Evaluaties: De coschappen werden overwegend positief beoordeeld. Studenten waardeerden de persoonlijke begeleiding en de veilige leeromgeving, maar gaven aan dat er op sommige locaties meer mogelijkheden voor zelfstandig patiëntencontact gewenst zijn.

2.3 Masteronderwijs
In lijn met de speerpunten van de divisie Vrouw werd in 2024 nieuw onderwijs ontwikkeld voor de masteropleiding Geneeskunde aan de VU. Dit onderwijs richt zich op vrouwspecifieke aandoeningen en de maatschappelijke impact ervan. Het programma, dat in 2025 van start zal gaan, sluit aan bij het transmuraal en maatschappelijk denken van de VU. Hiermee wordt niet alleen aandacht besteed aan medische kennis, maar ook aan de bredere context van zorg en de rol van artsen in de samenleving.

3. Evaluaties en Resultaten
De evaluaties van het onderwijsprogramma in 2024 zijn gebaseerd op gegevens uit de tweede helft van 2023 en de eerste helft van 2024. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste resultaten.

3.1 Bacheloronderwijs

• UvA: Het blok "Ontwikkeling, Voortplanting en Veroudering" werd goed ontvangen door studenten. Het keuzevak gynaecologie en verloskunde werd geprezen om de inhoudelijke diepgang en de praktische toepasbaarheid.
• VU: Zowel het blok "Start van het Leven" als de minor "Challenges in Women’s and Child Healthcare" werden hoog gewaardeerd. Studenten prezen de interdisciplinaire aanpak en de activerende werkvormen.

3.2 Coschappen

• Regulier Coschap Gynaecologie/Verloskunde:
  • Totaaloordeel: Stabiel goed (4,0 op een schaal van 5).
  • Positieve punten: Veilige sfeer, goede begeleiding en laagdrempelige bereikbaarheid van werkplekbegeleiders.
  • Verbeterpunten: Meer mogelijkheden voor zelfstandig patiëntencontact op poliklinieken en een betere balans in het aantal coassistenten per werkplek.
• KTO (Klinisch Trainingsonderwijs):
  • Totaaloordeel: Zeer goed (4,4 op een schaal van 5).
  • Positieve punten: Hoog gewaardeerde begeleiding en veilige leeromgeving.
  • Verbeterpunten: Het ontbreken van patiëntencontact op sommige locaties, zoals het VUmc, blijft een aandachtspunt.

3.3 Werkbezoek Masteropleiding Geneeskunde VU
Tijdens het werkbezoek van de masteropleiding Geneeskunde van de VU aan het Amsterdam UMC in november 2024 werden de onderwijsleeromgeving, het leer- en werkklimaat en de faciliteiten van de afdeling gynaecologie/verloskunde gepresenteerd. De afdeling werd geprezen om:

• Begeleiding en Feedback: De begeleiding van coassistenten werd als zeer goed ervaren, met veel aandacht voor het leerproces en kwalitatieve feedback.
• Interprofessionele Educatie (IPE): Het samenwerken van coassistenten met verloskundigen in opleiding werd als leerzaam en waardevol genoemd.
• Patiëntcontact: Hoewel het patiëntaanbod soms beperkt is, werd de inzet van de staf om coassistenten zoveel mogelijk te betrekken gewaardeerd.
• Faciliteiten: De afdeling bood een inspirerende leeromgeving met goed ingerichte werkplekken en studieruimtes.

4. Innovaties en Vooruitzichten

4.1 Interprofessionele Educatie (IPE)
In 2024 werd IPE op de kraamafdeling verder door ontwikkeld. Het idee ligt er om dit in 2025 uit te breiden naar bijvoorbeeld de afdeling benigne gynaecologie en/of de zwangerenafdeling. Coassistenten en verpleegkundigen werken hierin samen onder begeleiding van een physician assistant of gynaecoloog.

4.2 Programmatisch Toetsen
Het systeem van programmatisch toetsen, gestart in 2022, werd verder ingeburgerd. Feedbackdocumentatie blijft een aandachtspunt, maar er zijn duidelijke verbeteringen zichtbaar.

4.3 Duurzaamheid in de Zorg
Onder leiding van principal educator Anne Timmermans werd duurzaamheid verder geïntegreerd in het geneeskundecurriculum.

4.4 Vooruitzichten 2025
Voor 2025 staan belangrijke ontwikkelingen op de planning:

• Visitatie Faculteiten: Beide faculteiten Geneeskunde (VU en UvA) zullen in 2025 worden gevisiteerd. De divisie Vrouw bereidt zich hierop voor door de kwaliteit van het onderwijs verder te borgen.
• Pilot ANIOS-Docent: In 2025 wordt gestart met een pilot waarin een combinatie ANIOS-docent wordt geïntroduceerd. ANIOS zullen zowel klinische taken uitvoeren als een docentrol vervullen. Het doel is om te onderzoeken of een ANIOS-traineeship met aandacht voor onderwijs en het behalen van een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) kan worden uitgerold.

5. Verbeterpunten en Actiepunten
Op basis van de evaluaties en feedback van studenten zijn de volgende verbeterpunten geïdentificeerd:

1. Patiëntencontact: Onderzoek naar mogelijkheden om patiëntencontact tijdens het KTO in Amsterdam UMC te verbeteren.
2. Balans in Coassistenten: Capaciteitsoverleg om het aantal coassistenten per werkplek beter af te stemmen.
3. Feedback en Begeleiding: Verdere uitbreiding van het team van werkplekbegeleiders om dagelijkse feedback te waarborgen.

6. Conclusie
Het onderwijsjaar 2024 was een jaar van stabilisatie, waarin de focus lag op het consolideren van eerdere verbeteringen en het verder versterken van de kwaliteit van het onderwijs. De divisie Vrouw blijft zich inzetten voor kwalitatief hoogwaardig onderwijs, met aandacht voor innovatie, duurzaamheid en een veilige leeromgeving. De voorbereidingen voor de visitaties en de pilot ANIOS-docent in 2025 markeren een nieuwe stap in de verdere ontwikkeling van het onderwijs.