OPLEIDING & ONDERWIJS

Opleiding

Medisch Specialistische Vervolgopleiding O&G Amsterdam UMC

We kijken als opleidingsgroep samen met de AIOS terug op een jaar met bestendiging van veranderingen en verdere ontwikkeling binnen de opleiding Obstetrie & Gynaecologie.
De opleiding (en daarbinnen de verschillende stages) werd vormgegeven volgens het in 2022 opgestelde Lokale Opleidingsplan O&G Amsterdam UMC.

Opleidersteam 2023

Arijaan Valkenburg-van den Berg, opleider
Guus Fons, plaatsvervangend opleider

Opleidingsgroep

  • Alle stafleden O&G

Opleidingscommissie

  • Obstetrie
    Petra Hajenius, Marjon de Boer, Eva Pajkrt (differentiatiestage)
  • Benigne Gynaecologie
    Emmy van den Boogaard, Marleen de Lange, Claudia Kowalik (urogynaecologie), Robert de Leeuw (differentiatiestage)
  • Oncologie
    Guus Fons, Stijn Mom; overgedragen aan Jenneke Kasius
  • Voortplantingsgeneeskunde
    Inge Custers, Laura van Loendersloot
  • ANIOS
    Fatima Hammiche

AIOS vertegenwoordigers

  • Annemijn de Ruigh, Minouk van Steijn, Nienke van Teijlingen, Eva Balkenende, Judith Horenblas, Lot Jansen

Opleidingscoördinator

  • Marjanne Alderden

Opleidingsklimaat
In maart werd inzicht verkregen in het opleidingsklimaat, via de D-RECT vragenlijst (Dutch Residency Educational Climate Test) die werd uitgezet onder alle AIOS en ANIOS.
Voor deze D-RECT evaluatie werden in totaal 58 A(N)IOS uitgenodigd. 25 AIOS en 11 ANIOS hebben de vragenlijst ingevuld. Gemiddeld gaven AIOS het opleidingsklimaat het rapportcijfer (1-10) 7.6
Gemiddeld gaven ANIOS het opleidingsklimaat het rapportcijfer (1-10) 6.9
De uitkomsten van de evaluatie werden besproken met een vertegenwoordiger vanuit het MVO Leerhuis. Verbeterpunten ten aanzien van de opleiding O&G werden via de opleidingsvergadering meegenomen in de PDCA cyclus en verwerkt in de te stellen doelen voor het volgende jaar.

Clusterevaluatie en Uitzwaaidiner Jonge Klaren
In april vond de jaarlijkse clusterevaluatie plaats, georganiseerd door de AIOS. Locatie was PLLEK in Amsterdam-Noord. Van tevoren werd in alle opleidingsklinieken van de regio het opleidingsklimaat geëvalueerd met behulp van de daarvoor bedoelde meetinstrumenten, zoals D-RECT. De clusterevaluatie werd begeleid door trainers van ‘Leading Docters’. Er werd aandacht besteed aan opleidingstops & -tips in de regio, aan gezond werk/opleidingsklimaat, drijfveren en ‘Just Culture’. Aansluitend werden tijdens diner en feest 25 Jonge Klaren uitgezwaaid; zij rondden de opleiding af tussen 2020 en 2022.

Rapport en aanbevelingen Opleidingsvisitatie september 2022
In mei 2023 ontvingen we, naar aanleiding van de opleidingsvisitatie in september 2022, bericht van de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten (RGS) met het besluit officieel voor onbepaalde tijd erkenning te verlenen voor de Medisch Specialistische Vervolgopleiding Obstetrie & Gynaecologie in Amsterdam UMC. De aparte opleidingen O&G binnen AMC en VUMC zijn hiermee vervallen.

Het visitatierapport beschrijft een aantal heel sterke punten van onze opleiding en daarnaast worden aanbevelingen genoemd, waarvan twee met rapportage aan RGS na twee jaar:

  1. De opleidingsgroep en de opleidingsinstelling dragen er samen met de opleidingsgroepen uit het samenwerkingsverband zorg voor dat het regionaal opleidingsplan wordt geactualiseerd in lijn met het landelijk opleidingsplan LOGO.
  2. De opleider en de opleidingsinstelling dragen er zorg voor dat verdiepings- en individualiseringsmogelijkheden actief worden ondersteund, waarbij ter bevordering van de individualisering de kaders en de mogelijkheden duidelijk zijn

Aanspreek -en Feedbackcultuur
In Q3 werd verder vorm gegeven aan (meer aandacht voor) aanspreek-en feedbackcultuur. Binnen de opleiding O&G Amsterdam UMC wordt op meerdere manieren aan dit onderwerp gewerkt.
Zo werd in vijf sessies een Teach-the-Teacher cursus op maat georganiseerd met als onderwerp ‘geven en ontvangen van feedback’ voor alle AIOS, ANIOS en leden van de opleidingsgroep.
Op iedere opleidingsvergadering en opleidingscommissievergadering staat het agendapunt ‘aanspreek- en feedbackcultuur’ geagendeerd zodat hier expliciet aandacht aan wordt besteed en de mogelijkheid bestaat knelpunten te benoemen. Knelpunten worden in een PDCA cyclus aangepakt.

Selectieprocedure AIOS O&G
In september vond, in goede samenwerking met de clusterpartners, de jaarlijkse selectieronde plaats voor AIOS O&G die konden starten met de opleiding in 2024. De regionale sollicitatieprocedure werd in 2021 herzien en op grond van evaluatie en voortschrijdende inzichten in doorontwikkelde vorm in 2023 uitgevoerd. Gestreefd wordt naar transparantie en objectiviteit en gebruik van selectie-instrumenten met hoge validiteit. Conform toewijzing BOLS, werden in 2023 acht kandidaten aangenomen om te starten met de opleiding O&G binnen OOR Noordwest Nederland in 2024.

Vitaliteit, duurzame inzetbaarheid & werk-privé integratie
In het licht van de huidige maatschappelijk aandacht voor en discussie over werk-privébalans en het zoeken naar een weg om hier ook op de opleidingswerkvloer beter vorm aan te geven, zijn in de opleidingsvergadering afspraken gemaakt. De norm is gesteld om niet deel te nemen (fysiek of digitaal) aan overdrachten, besprekingen of onderwijs op een vrije dag (incl. parttime dag, compensatie dag na dienst etc.). De nieuwe norm wordt bovendien om geen mails te versturen buiten werktijd of tenminste niet te verwachten dat geadresseerden mails lezen dan wel beantwoorden buiten werktijd. Vergaderingen worden ingekort en afgerond binnen werktijd.

Overige gebeurtenissen Medische Vervolgopleiding Obstetrie & Gynaecologie 2023
In het voorjaar organiseerden opleider en plaatsvervangend opleider samen met de opleidingscoördinator de start- en informatiebijeenkomst voor nieuwe AIOS lichting 2023.

De training ‘Start van de Opleiding’ voor deze groep werd voor het eerst dit jaar georganiseerd en vond plaats in juni 2023.

In juni werd de ANIOS-en onderzoekerslunch gehouden, met informatie over en toelichting op de sollicitatieprocedure voor instroom 2024.

In oktober vond de jaarlijkse landelijke voortgangstoets plaats. Deze werd door alle AIOS O&G Amsterdam UMC gehaald.

In december vond de lateralisatie plaats van de afdeling gynaecologische oncologie van locatie AMC naar locatie VUmc. In overleg met de AIOS werd het dienstsysteem (aantal aanwezigen per locatie, achterwachtsysteem) aangepast.

Regionaal opleiden
De AIOS zijn zeer nauw en actief betrokken geweest bij diverse inspanningen rondom (meer regionaal) opleiden in voorbereiding op de regionale visitatie in november 2023.
In subgroepen met clusterpartners en AIOS OOR Noordwest Nederland werden onderwerpen verder uitgewerkt om te komen tot (al dan niet hernieuwde) afspraken die worden opgenomen in het nieuwe Regionale Opleidingsplan. De onderwerpen betreffen hier Implementatie Landelijk Opleidingsplan in de regio, Bedrijfsvoering & Financiën, Kwaliteitszorg en DB regio.
In augustus kwam naar aanleiding van bovenstaande met inspanning van velen het nieuwe regionale opleidingsplan Obstetrie & Gynaecologie OOR Noordwest Nederland gereed.

Regionale Opleidingsvisitatie
Op 6 en 7 november 2023 vond de regionale opleidingsvisitatie Obstetrie & Gynaecologie OOR Noordwest Nederland plaats. Tijdens deze dagen in Amsterdam UMC heeft de regionale visitatiecommissie gesprekken gevoerd met de (plv.) opleiders, stagebegeleiders en alle AIOS van de negen opleidingsziekenhuizen uit onze regio. Op dag 1 waren er in Amsterdam UMC parallelprogramma’s georganiseerd, inclusief werkopdrachten voor AIOS en (plv.) opleiders.
De regionale visitatiecommissie van de NVOG heeft een goed beeld kunnen krijgen van het regionaal samenwerkingsverband en het regionaal opleiden en van het opleidingsklimaat in de afzonderlijke regionale klinieken. Gezien de recente visitatie met erkenning van één opleiding O&G Amsterdam UMC, gold de visitatie voor Amsterdam UMC als een evaluatiebezoek. Het definitieve visitatierapport volgt nog, maar de eerste terugkoppeling was positief.

Doelen 2024
Regionaal Opleiden:

  • Intensiveren van de samenwerking binnen samenwerkingsverband OOR Noordwest Nederland
  • Harmonisatie en evaluatie van afspraken binnen OOR m.b.t. te behalen leerdoelen
  • Verbinding binnen AIOS groep verstevigen, weerbaarheid vergroten, feedbackcultuur stimuleren
  • Voorbereiden procedure wisseling plaatsvervangend opleider

Onderwijs

Medisch Specialistische Vervolgopleiding O&G Amsterdam UMC

De divisie verloskunde en gynaecologie verzorgt onderwijs binnen de geneeskundeopleiding van de UvA en de VU, zowel in de bachelorfase als in masterfase II (coschappen). Door de fusie van Amsterdam UMC ontstond er 1 divisie Vrouw waarbinnen het onderwijsteam met 2 faculteiten te maken had. Door de fusie van het ziekenhuis lag er voor het onderwijsteam van de divisie Vrouw de verantwoordelijkheid en uitdaging om het onderwijs aan beide faculteiten op kwalitatief hoogwaardig niveau te blijven geven. De fusie en de daarmee gepaard gaande lateralisatie van zorg, hebben consequenties voor docenten die op verschillende locaties onderwijs moeten geven. Tevens heeft het consequenties voor studenten die op verschillende locaties onderwijs krijgen. In 2022 werd de samenwerking van het onderwijsteam geïntensiveerd en waar mogelijk geharmoniseerd. Het is hierbij de bedoeling als 1 team te functioneren en tegelijkertijd te borgen dat er twee faculteiten met een eigen identiteit zijn.

Naast het onderwijs binnen de geneeskundefaculteiten wordt er vanuit de divisie Vrouw verder ook onderwijs gegeven aan de Hogeschool van Amsterdam, de Amstel-Academie, de AVAG en vakspecifieke bij- en nascholing aan verschillende beroepsgroepen en specialismen.

Onderwijsteam

  • Babet Visman- de Waard : Coördinator en coschapopleider O&G Uva Master
  • Anne Timmermans en Stella Tiersma: Coördinatoren coschap opleider O&G Master VU
  • Loes Nan: Coschapopleider O&G UvA en onderwijsondersteuner en coördinator bachelor blok “ontwikkeling, voortplanting en veroudering”-1, bachelor UvA
  • Irene de Graaf: plaatsvervangend hoofd Master UvA en ook coördinator keuzevak gynaecologie/ verloskunde UvA
  • Nienke Kok: coördinator keuzevak gynaecologie/verloskunde UvA
  • Anke Heitkamp: coördinator keuzevak global women’s and child health UvA
  • Petra Bakker: coördinator bachelor blok “Start van het Leven” en minor “Challenges in Womens and Child Healthcare, Lid Examencommissie Geneeskunde VU
  • Natasja Krijnsen: secretariaat onderwijs
  • Simone Verkleij: mede-coördinator vorming van voorbereidend onderwijs master gyn/verlos UvA

Diverse stafleden participeren in beide faculteiten als docent van hoorcolleges, werkcolleges en werkgroepen. Tevens hebben stafleden, A(N)IOS en onderzoekers rollen als begeleider van bachelor thesis, wetenschappelijke stages, tutor en mentor. Er zijn een aantal stafleden met de kerntaak onderwijs en van alle stafleden wordt verwacht dat zij bijdragen aan het onderwijs zowel op de faculteiten zelf als in de dagelijkse praktijk op de werkvloer.

Bachelor

De afdeling coördineert twee blokken in de bachelor Geneeskunde VU, een in het tweede jaar en een in het derde jaar. Het tweedejaars blok “Start van het Leven” is een 4 weken durend blok waarbij studenten kennisnemen van ons vakgebied, beginnend met de conceptie tot aan de eerste weken post partum. In dit blok werken we onder andere samen met de afdelingen anatomie, histologie en kindergeneeskunde. De minor, gegeven in Semester 1 van het derde jaar, is een samenwerking tussen onze afdeling en de kindergeneeskunde. Het is kleinschalig onderwijs voor maximaal 48 studenten met speciale aandacht voor activerende werkvormen. In de eerste twee maanden wordt het onderwijs voornamelijk verzorgd door onze afdeling; voortplantingsgeneeskunde, benigne gynaecologie en de perinatologie. De laatste twee maanden wordt verzorgd door de kindergeneeskunde. Beide blokken worden door de studenten met een cijfer > 4 (schaap 1-5) gewaardeerd.

Coschappen

Door de fusie van het Amsterdam UMC en de verschillende lateralisaties voor de verloskunde en gynaecologie waren er diverse lokalisaties voor coassistenten, die per lateralisatie verschoven. De diverse verschuivingen hebben geleid tot een continue aanpassing van de roosters van de coassistenten, waarbij er voor iedere coassistent een afwisselend programma werd geboden. In de roostering werd zorggedragen dat een coassistent gemiddeld 1 week op 1 werklocatie staat en dan weer wisselt: bijvoorbeeld 1 week polikliniek gynaecologie AMC, gevolgd door 1 week voortplantingsgeneeskunde locatie VUMC, gevolgd door een week SEHV en dienst AMC. Middels CANVAS zijn van alle werkplekken werkinstructies en beschrijvingen beschikbaar, waardoor coassistenten altijd goed geïnformeerd op hun werkplek terecht komen.
Naast de diverse werkplekken binnen Amsterdam UMC, zijn er voor coassistenten ook een aantal werkplekken in de vorm van ZBC’s buiten Amsterdam UMC. Bergman Clinic Vrouwenzorg (locatie Amsterdam, Buitenveldert, polikliniek benigne gynaecologie en urogynaecologie) en locatie Vrouwenkliniek Zuid-Oost ontvingen coassistenten van UvA en VU. Beide locaties werden door de coassistenten met veel enthousiasme ontvangen.

Evaluatie coschap:

In 2021 waardeerde de UvA coassistenten het coschap verloskunde en gynaecologie met een 7.9 (uit 10). In 2022 (nieuwe master) werd het coschap als volgt door de UvA studenten gewaardeerd: Onvoldoende 10%, voldoende 22% en goed 68%. In 2023 was dit: onvoldoende 5.2%, voldoende 31.3% en goed 63.5. Voor de VU coassistenten was dit een 3,1 (uit 5) in 2021 naar 3,4 (uit 5) in 2022 en een 3.9 (uit 5) in 2023. Een mooi resultaat in dit studiejaar waarin er wederom een lateralisatie plaatsvond.

De persoonlijke aandacht en de wijze van feedback werden met name als ‘best practices’ genoemd. De co’s voelen dat bij de coördinatoren “de deur altijd open staat” en dat er veel aandacht is voor persoonlijke begeleiding.

Een aandachtspunt blijft ook dit jaar het aanbod van patiënten in het coschap wat op een aantal werkplekken soms te weinig is voor het aantal coassistenten. Om het aantal coassistenten goed te bewaken, werd in 2023 gestart met capaciteitsoverleg waarbij de instroom van beide faculteiten zowel in de academie als in de affiliatieziekenhuizen inzichtelijk wordt gemaakt door de faculteiten en er gekeken wordt waar er ruimte zit om ook in de academie het aantal coassistenten te kunnen beperken.

Vernieuwingen

Binnen Amsterdam UMC werd dit jaar gestart met interprofessionele educatie (IPE) op de kraamafdeling, waar coassistenten en leerlingen verpleegkunde met begeleiding van een physician assistent en/of gynaecoloog gezamenlijk optrokken in de zorg voor eigen patiënten.

Het PICO/CAT onderwijs werd conform de planning verder geharmoniseerd voor VU en UvA coassistenten.

Nominaties

Petra Bakker kreeg in de VU de award voor meest inspirerende docent van het tweede jaar bachelor.
In 2023 waren er binnen de UvA “Onderwijs-nominaties”: de vakgroep werd genomineerd als “beste vakgroep”. Deze onderwijsprijs wordt jaarlijks georganiseerd door de MFAS (Medische Faculteit der Amsterdamse Studenten).

Benoemingen

Sinds 2022 heeft de afdeling twee principal educators: Petra Bakker en Anne Timmermans. Een principal educator heeft in het algemeen de taak om met een gefundeerde visie het onderwijs te vernieuwen op een specifiek thema. Petra Bakker werd aangesteld om het sollicitatieproces voor AIOS Amsterdam UMC breed te optimaliseren. Waarbij een goede werving en selectie een uitdaging is. Anne Timmermans werd aangesteld om binnen de faculteit geneeskunde UvA zorg te dragen dat duurzame zorg en planetary health (samengevat in duurzaamheid in de zorg) meer aandacht krijgt in het geneeskunde curriculum.

Planning 2024

Voor 2024 staat op de planning om meer onderwijs te implementeren over de maatschappelijke impact van vrouwspecifieke aandoeningen, meer inzet van secretariële ondersteuning in het onderwijs waarbij coördinatoren meer inzetbaar zijn voor onderwijstaken en de ondersteuning ingezet wordt voor logistiek. Er is het plan om de roostering van coassistenten via medspace te gaan laten verlopen en tenslotte is er het plan om IPE te introduceren op de afdeling benigne gynaecologie.