Duurzaamheid

Duurzame vrouwenzorg

Duurzaamheid raakt steeds meer verankerd in het denken en doen van medewerkers in de zorg. Binnen de gynaecologie en verloskunde van Amsterdam UMC hebben we dit als belangrijk thema opgenomen. Dit wordt zichtbaar op de verschillende gebieden:

Onderwijs

• Anne Timmermans werd benoemd als Principal Educator duurzame zorg (UvA). Het doel van dit Principal Educatorschap is het inventariseren, organiseren, uitbouwen van onderwijs op het thema duurzaamheid.
• Masterfase UvA Geneeskunde: ‘Introductie in duurzaamheid: de Groene OK’ elke 3 weken wordt een activerende werkgroep gegeven door o.a. Wouter Hehenkamp (gynaecoloog), Anne Timmermans (gynaecoloog) en Eva Cohen (PhD gynaecologie). Tijdens deze interactieve werkgroep maken studenten kennis met het concept duurzame zorg en klimaatverandering als een gezondheidsprobleem
• Bachelorfase UvA Geneeskunde: tijdens het keuzevak gynaecologie &verloskunde werd er één thema week aangeboden waarin de studenten gedurende het onderwijs kennismaakten met “duurzame zorg”.
• Middels de verkregen UvA onderwijsgrant werd gestart om bovenstaand duurzaamheidsonderwijs longitudinaal op meer momenten in de masterfase geneeskunde terug te laten komen. De grant werd verkregen in samenwerking met de afdeling Public Health en de afdeling kindergeneeskunde. Vanuit de gynaecologie/verloskunde waren betrokken Irene de Graaf, Petra Bakker, Anne Timmermans en Wouter Hehenkamp. Er werd gestart met inventarisatie om duurzaamheid onderwijs tijdens coschappen gynaecologie & verloskunde UvA meer terug te laten komen en aan te haken op de bestaande werkgroep
• Participatie in de werkgroepen planetary health van zowel VU als UvA geneeskunde (Anne Timmermans en Petra Bakker)
• Masterfase VU: tijdens de terugkomdag van het KTO (klinisch trainingsonderwijs) werd door Petra Bakker, Eva Cohen en Anne Timmermans gestart met een interactieve werkgroep waarin afwisselend “de duurzame baring” danwel “duurzame anticonceptie” als onderwerp geagendeerd stond. Deze werkgroep werd in samenwerking met de AVAG in samenwerking met de verloskundigen ontwikkeld tijdens het interprofessionele educatie onderwijs voor coassistenten en verloskundigen i.o.
• Master fase UvA Geneeskunde Honoursprogramma: in het honoursprogramma van de UvA wordt aandacht besteed aan duurzaamheid als thema en zijn er al meerdere studenten aan de slag gegaan met langdurige projecten ihkv het verduurzamen van de zorg. Zo helpt één student met het initiatief een onderwijsgroep op te richten binnen de UvA voor de integratie van duurzaamheid in het medisch onderwijs, en heeft een andere student bijgedragen aan de AUMC Campagne ‘Blik op Groen’.

Zorg

• Lid Green Team OK AMC: Anne Timmermans en Wouter Hehenkamp waarbij inmiddels een aantal projecten zijn gestart: luchtbehandeling, herbruikbare operatiejassen/mutsen, herbruikbaar afdekmateriaal. Naar aanleiding van een PICO van Marijn Bos (toen coassistent gyn/verlos) werd een project ingevoerd om het gebruik van de plastic handwasborstel af te schaffen: dit is inmiddels succesvol geïmplementeerd.
• Green Team Vrouw met daarin leden uit de diverse pijlers en daarin verpleegkundigen, doktersassistenten, physician assistants, ANIOS, AIOS en stafleden (Diana Brons, Eva Cohen, Roelien van de Vrie, Stijn Mom, Eefje Swinkels, Sabine de Boer, Dominique Werter, Koen de Geus, Ruth Severin, Anke Heitkamp, Sarah Michon, Nino Tonch, Saskia van Muijlwijk, Andrea ter Smitten, Jasmijn Rake, Nathalie de Jong, Anneke vd Kamp). Het Green Team Vrouw organiseerde een succesvolle duurzame week waarin diverse bewustwordingsprojecten werden georganiseerd. Er is een start gemaakt met het verminderen van het gebruik van de celstofmatjes en het wegwerp-ondergoed, met het scheiden van afval op de afdeling en met het implementeren van herbruikbare (metalen) specula. Tevens wordt er op de verloskamers in toenemende mate gewerkt met herbruikbare hechtsets.

Wetenschap

• Binnen het Centrum voor Duurzame Zorg van het AUMC heeft Wouter Hehenkamp samen met Niek Sperna Weiland een onderzoeksgroep opgericht met focus op de verduurzaming van de zorg. Zo is Wouter Hehenkamp copromotor van het promotieonderzoek van Eva Cohen, dat gaat over het kwantificeren van de milieu- en klimaatimpact van specifiek de gynaecologische zorg. In samenwerking met het RIVM en met een levenscyclusanalyse expert, die deel uitmaken van het onderzoeksteam, wordt berekend hoe vervuilend een behandeling is en waar de mogelijkheden liggen voor vermindering van die impact. Tevens onderzoekt de groep, onder andere in samenwerking met Annemijn Aarts, patiënt preferenties in relatie tot duurzaamheid en mogelijkheden tot communicatie van milieu-impact naar patiënten in de vorm van een keuzehulp. Dankzij toekenning van de AR&D Move Forward grant en de Amsterdam UMC PhD Scholarship kan dit onderzoek de komende jaren worden voortgezet.
• Veel duurzaamheidsprojecten richten zich op verandering van werkprocessen met als doel vermindering van hoeveelheid afval, minder energiegebruik of wisseling naar duurzame alternatieven (bottom up initiatieven, meestal in een enkel ziekenhuis uitgevoerd). Om deze projecten op te kunnen schalen naar andere ziekenhuizen, economisch door te rekenen en meetbaar te maken, hebben wij een Europees consortium samengesteld om dit uit te kunnen voeren. Hiervoor zijn milieukundigen, economen, sociale wetenschappers en verschillende medische disciplines verenigd in het zogenaamde TOP-CHOICE consortium. Een Europese subsidieaanvraag is ingediend en er wordt naar alternatieve financiële ondersteuning gezicht mocht hier geen positief bericht op komen. Het is een aanzet tot het professionaliseren en kunnen generaliseren van duurzaamheidsonderzoek. Een belangrijke stap die noodzakelijk is om grote hervormingen te kunnen aanjagen. Amsterdam UMC hoopt daar onder leiding van Wouter en Niek een rol in te gaan spelen.
• Er werd op het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde gestart met de Re-Spec-T studie waarin het hergebruiken van plastic specula wordt onderzocht in een patiëntenpopulatie die intra-uteriene inseminaties ondergaat.

Landelijk

• Anne Timmermans en Wouter Hehenkamp zitten in het landelijk bestuur ‘Gynae Goes Green’ en daarmee sturen zij het landelijke gynaecologen netwerk van de GGG werkgroep aan. Koen de Geus (AIOS) zit in het de commissie duurzaamheid en innovatie van de VAGO (AIOS onderdeel van de NVOG).

Voor 2023 staat professionalisering van duurzaamheidsonderwijs, integratie van duurzaamheid in onderzoek en verder uitrollen van kleinere en grotere projecten op de werkvloer op het programma.

Voor de geïnteresseerden: Anne Timmermans, Wouter Hehenkamp en Eva Cohen zijn ook in beeld en geluid actief op het gebied van duurzaamheid:

Anne in een filmpje over onderwijs en duurzaamheid