ONDERWIJS & OPLEIDING
Locatie VUmc
Amstelacademie
Amstelacademie: Van oudsher bestaat het onderwijs aan specialistische verpleegkundige opleidingen van de Amstelacademie voor de afdeling V&G. Lesuren worden individueel met de stafleden geregeld. Het betreft Obstetrie- en Gynaecologiespecialisatie (O & G) en nascholing. Tevens Obstetric High Care (O.H.C.) voor verpleegkundigen.
Academie voor Verloskunde Amsterdam Groningen
AVAG: sedert september 2011 wordt geparticipeerd aan de opleiding van VIO’s (verloskundigen in opleiding) van de AVAG. Naast gelegenheid stage te lopen op afdeling en polikliniek worden er door stafleden van diverse pijlers ca 85 uur werkcolleges per jaar verzorgd.
Opleiding tot arts
BACHELOR-fase
BA jr 1 t/m 3: Tutorschap en /of mentoraat
In semester 2 van het studiejaar 2019-2020 zijn de volgende tutoren ingezet.
| B2.07 | Tjon | Jill | V&G | 2.1 vr |
| B2.14 | Kramer | Josée | V&G | 2.2 lt |
| B2.27 | Tjon | Jill | V&G | 2.2 vr |
In semester 1 van het studiejaar 2020-2021 is onderstaande tutor ingezet.
| B2.14 | Kramer | Josée | V&G | 2.2 lt |
BA jaar I:
In 2020 was er geen betrokkenheid van de afdeling Verloskunde en Gynaecologie in Bachelor jaar 1.
BA jaar 2:
Cursus 2.1.2: “Start van het Leven” (Curriculum BA15)
Dr. P.C.A.M Bakker (afdeling V&G van divisie IV) organiseerde dit blok in studiejaar 2019-2020 als cursus-coördinator tezamen met A. Bijnsdorp, vice cursus-coördinator, van de afdeling Anatomie en Neurowetenschappen.
Er zijn per week 28 contact uren en de coördinator is gehouden aan een studieweek van totaal 40 uren. De studiestof dient studeerbaar te zijn hierbinnen. Voor een uitvoerige beschrijving van deze cursus verwijzen wij naar de studiegids van de VUmc en canvas.
Vanwege de Covid-19 pandemie werd het onderwijs dit jaar volledig digitaal gegeven. Een groot deel van de practica kon om die reden dit jaar niet doorgaan.
Evaluatie: De cursus 2019-2020 werd door de studenten beoordeeld met een 3.7 op een schaal van 5.0.
Cursus 2.2: “Sekse, Seksualiteit en relaties” (Curriculum BA15)
In dit blok werden een drietal colleges verzorgd door drs. J.W.M. Spruijt (afdeling V&G van divisie IV).
BA jaar 3:
Cursus 3.2: “Circulatie en vasculaire stoornissen” (Curriculum BA15)
Prof. dr. J.I.P de Vries heeft aan dit blok bijgedragen door het geven van twee hoorcolleges.
Minor: Challenges in Women’s and Child Healthcare.
Voor het tweede jaar op rij werd de minor CWCHC georganiseerd door Dr. Petra Bakker, in samenwerking met Sintha Sie van de neonatologie. Het betreft een 4 maanden durende Engelstalige minor voor derde-jaars bachelor studenten. Er participeerde 45 studenten. In deze minor is het vak van Gynaecologie en Kindergeneeskunde in de volle breedte aan bod gekomen. Hoewel door de Covid-19 pandemie het onderwijs hybride plaatsvond, is de minor opnieuw zeer goed geëvalueerd.
MASTER-fase: ALGEMEEN
Totaal aantal ingevulde coplaatsen van september 2019 tot september 2020 (inclusief stop i.v.m. Covid-19 pandemie van 15 maart tot 29 juni 2020).
101 coassistenten volgden de master ‘15 werkstage. Tijdens dit co-schap hebben 14 coassistenten een week coschap gelopen in Zuid Oost kliniek.
Leerstage KTO co’s: 84
Semiartsen: 2
Keuzecoschap: 0
MASTER 1 (KTO)
1x per 4 weken is een centrale (terugkom)dag verzorgd door de VU. Het IVOO onderwijs (Interprofessionele Verloskundige Organisatie Onderwijs) maakte hier deel van uit.
Leerhuisdocenten: Nadine Mansvelt (Verloskunde), Concetta Salvatore (Gynaecologie). Daarnaast werd in een 3-wekelijkse cyclus centraal onderwijs verzorgd in het KTC, te weten:
- Specifiek Lichamelijk Onderzoek (SLO)
- Gynaecologie (SLO) Verloskunde (SLO).
KTO onderwijs
(De leerstage uitsluitend in VUmc en de 4 pentagoon ziekenhuizen, de werkstage in vele ziekenhuizen.) Elke 3 weken worden 8 studenten gepland. In 2020 waren er 84 KTO co’s op de afdeling, 2 dagen per week op de maandagen en dinsdagen, gedurende 3 weken. Overige dagen waren zij bij Kindergeneeskunde en op de vrijdag volgden zij onderwijs in het KTC. De 3 weken leerstage wordt afgesloten met een formatieve kennistoets
M15 (V&G): werkstage in de VUmc
Coördinator en examinator: drs. J.W.M. Spruijt.
In master 15 is de stage een aaneengesloten geheel van 9 weken (inclusief de 3 weken KTO leerstage gedeeld met Kindergeneeskunde)
Inroostering van de stageplaatsen op afdeling en polikliniek wordt gedaan samen met Janny van Westerhoven, secretariaat.
Per september 2019 is een 3-wekelijkse instroom met 2 weken vakantie per jaar. Het aantal studenten per groep is 8 om 9 co’s per 3 weken.
Er werden in 2020 92 plaatsen ingevuld door M15 werkstage co’s.
Speciaal onderwijs KTO
Terugkomdag, 1 x per stage van vier weken: IVOO
Op dinsdag 27 mei 2014 is er voor de eerste keer een officiële IVOO gehouden (interprofessionele verloskundige organisatie onderwijs) tijdens de terugkomdag van de masters-2. Dit onderwijs is in samenwerkingsverband ontwikkeld door Joyce Kors (AVAG) en Kitty Heins (VUmc). De pilot was een groot succes: de deelnemers waren enthousiast over het interprofessionele karakter en dat is zo gebleven tijdens het erop volgende reguliere IVOO onderwijs. Uitbreiding volgde in januari 2015 met DC: Disclosure onderwijs, onder leiding van de afdeling medische psychologie (Naomi Ehrlich) en Patiëntveiligheid van het EMGO (Martine de Bruijne en Maren Broekens) Er wordt onderwijs verzorgd samen met 3e jaars verloskundigen in opleiding van de AVAG.
In 2020 is dit onderwijs gecontinueerd.
Beoordeling stage M2 / Master 15
Toetsing in VUmc:
M15: De toetsing is in de laatste week van de 6-weekse stage voorafgaand aan het MKR.
De toetsing op de afdeling wordt afgenomen door drs. J.W.M. Spruijt
Beoordelaars MKR
Alle MKR’s worden door academische specialisten afgenomen in het KTC van de VU (vanaf mei 2020 via zoom i.v.m. Covid-19). Toetsing vindt plaats 1x per 3 weken. 5 stafleden per sessie, 5 coassistenten per beoordelaar. Een half uur per coassistent. In 2020 bedroeg dit 85 dagdelen.
Referaat /CAT M15 co’s
In 2020 hebben 92 co’s hun referaat/CAT gepresenteerd. 3 à 4 co’s per week per specialisme. Onder begeleiding van Mw. Concetta Salvatore (Gynaecologie) en prof. dr. C.B. Lambalk/ mw. dr. M.O. Verhoeven (Voortplantingsgeneeskunde) en onderzoekers (Verloskunde).
Beoordeling stage Buitenland M2:
Aantal examinandi in 2019-2020: Zuid Afrika 1, St Maarten 3, Aruba 8.
M15 Masterjaar 3
Algemeen:
16 weken zijn bestemd voor semi arts stage (SAS), facultatief te doorlopen op een gewenste afdeling, 14 weken wetenschappelijke stage (te doorlopen voor M1 of in M3) en 10 weken keuzeonderwijs (die op te splitsen zijn in eenheden van 2 weken).
Betrokkenheid van afdeling V&G (VUmc) in Masterjaar 3
M3 - semi-arts stage op V&G van VUmc: duur van 16 weken.
Coördinatie: drs. J.W.M. Spruijt.
in 2019-2020: 2 semiartsstages Rona Brokkelkamp en Nicky Honnef
Keuze onderwijs in de Master 3 fase curriculum 08 (in totaal 10 weken).
Coördinatie: drs. J.W.M. Spruijt.
Keuze stage in 2020 aantal V&G VUmc: geen
Wetenschappelijke stage
De wetenschappelijke stage kan ook worden gestart aan begin van de master, dus voorafgaand aan M jaar 1. Duur: 14 weken (regulier) of 24 weken (verlengd).
In 2020 hebben 5 studenten een reguliere stage op de afdeling V&G gedaan, 3 studenten kozen voor een verlengde stage.
Examinator van de wetenschappelijke stage is Prof. dr. Hans Brölmann van de afdeling Verloskunde & Gynaecologie. Dr. Marjon de Boer is het aanspreekpunt van de wetenschappelijke stages van onze afdeling.
Commissies en andere bijzonderheden
Arts-Examen Commissie [± 25 zittingen per jaar]
Hierin participeren alle stafleden van de afdeling V&G bij toerbeurt.
Coördinator-schappen
van BA 2.1.2. 2018-2019: dr. P.C.A.M. Bakker
van M 1.5 Leerstage docent: Concetta Salvatore
van M 1.5 Werkstage: drs. J.W.M. Spruijt
van M3 SAS V&G VUmc : drs. J.W.M. Spruijt
van M3 Keuze onderwijs V&G VUmc: drs. J.W.M. Spruijt
van M3 (of M1) Wetenschappelijke stage V&G VUmc: dr. M.A. de Boer
De onderwijscommissie van de afdeling
Voor de belangrijkste zaken worden tijdens andere vergaderingen (staf- en opleidingsvergaderingen en tijdens gynaecologenoverleg) ruimte gecreëerd. Veel lopende zaken worden geregeld door de diverse coördinatoren Spruijt, en Bakker geregeld i.s.m. mw. Janny van Westerhoven.
Locatie AMC
Medewerkers
Onderwijs coördinator/coschap coördinatoren
Irene de Graaf
Babet Visman- de Waard
Onderwijs-ondersteuner
Loes Nan
Onderwijsassistent
Simone Verkleij
De divisie verloskunde/gynaecologie verzorgt het onderwijs voor de geneeskunde opleiding van de UvA, zowel de bachelor fase als in masterfase II(coassistentschappen).
Verder wordt er onderwijs gegeven aan de Hogeschool van Amsterdam, de Amstel-Academie, de AVAG, en vakspecifieke bij- en nascholing aan verschillende beroepsgroepen en specialismen.
Theoretisch onderwijs in de bachelor
Irene de Graaf, gynaecoloog, is coördinator van het thema “Ontwikkeling, Voortplanting en Veroudering” (OVV) in Epicurus. In dit thema heeft Verloskunde, Gynaecologie, Fertiliteit en seksuologie een groot aandeel. Opnieuw werd dit onderwijs in het eerste en tweede jaar van de bachelor-fase goed geëvalueerd. In het derde jaar levert de afdeling nog een bescheiden aandeel in het blok WDD (Waarnemen, Denken en Doen), waarin aandacht is voor de peripartum psychiatrie.
Het onderwijs wordt gegeven in verschillende onderwijsvormen:
- Grootschalig onderwijs (hoorcolleges)
- Kleinschalig onderwijs (werkgroepen/werkcolleges)
- Vaardigheidsonderwijs
- Begeleiding bij het schrijven van een bachelorthesis.
- Team Based Learning
- Het ontwikkelen van gestructureerde zelfstudie opdrachten
- Mentoraat
- Interprofessioneel opleiden (IPE)
- Bed-side teaching.
Epicurus
In de bachelor Geneeskunde van de UvA wordt veel aandacht besteed aan actuele en toekomstige medische ontwikkelingen. Hierbij maakt de Faculteit gebruik van verschillende en vernieuwende onderwijsvormen, zoals hierboven genoemd, en digitaal onderwijs.
De geneeskunde opleiding is opgebouwd aan de hand van vier thema’s. Deze thema’s komen ieder jaar terug. In elk thema staat een patiënt met zijn of haar ziekte centraal.
- Ontwikkeling, voorplanting en veroudering (OVV) -> ontwikkeling van de mens, ingedeeld in drie levensfasen: kindertijd en adolescentie, volwassenheid en ouderdom.
- Waarnemen, denken en doen (WDD) -> ziektebeelden en vraagstukken van het perifeer en centraal zenuwstelsel, zintuigen en het bewegingsapparaat.
- Circulatie en milieu interieur (CMI)-> ziektebeelden en vraagstukken van de drie orgaansystemen, hart en vaatstelsel, longen en nieren.
- Regulatie en afweer (RA) -> ziektebeelden en vraagstukken rondom de stofwisseling, hormonale regulatie en tractus digestivus alsook de thematiek rondom afweer en infectie.
Door de coronacrisis, waar we in maart 2020 mee geconfronteerd werden, is het overgrote deel van het bachelor curriculum digitaal gegeven. Dat heeft een enorme inspanning gevraagd van de organisatie en de docenten, maar zeker ook van de studenten. Normaliter zouden de studenten al vroeg in het studiejaar in contact komen met ‘echte patiënten’. Dat kon dit jaar alleen in aangepaste vorm (‘acteurs’) digitaal worden aangeboden. Ook de eerstejaars stage in een gezondheidszorginstelling – start eind oktober – kon dit jaar door de coronacrisis geen doorgang vinden.
De afsluitende toetsen van OVV-1 en OVV-2 werden dit jaar digitaal afgenomen, met Proctoring. De uitslag van de toetsen leverde vergelijkbaar goede resultaten op als voorgaande jaren.
Keuze-onderwijs Obstetrie en Gynaecologie
Aan het einde van het tweede jaar krijgen de studenten de mogelijkheid om zich te verdiepen in een vak (-gebied) naar keuze. Dit keuzevak telt 12 EC, en is een belangrijk onderdeel in het curriculum. Wij boden aan 20 studenten de mogelijkheid om zich te verdiepen in de Obstetrie & Gynaecologie. Aan dit keuzevak hebben docenten van alle pijlers binnen ons vak meegewerkt: Verloskunde, Fertiliteit, Seksuologie, Benigne gynaecologie, Urogynaecologie en oncologische gynaecologie. Dit keuzevak kwam heel goed uit de evaluaties, en we scoorden maar liefst een 8.9 als eindwaardering!
Bachelorthesis
Aan het begin van het derde studiejaar schrijven de studenten hun bachelorthesis. Dit jaar is door 25 studenten een thesis geschreven over een Verloskundig of Gynaecologisch onderwerp, met begeleiding van onderzoekers, artsen en PI’s.
Nominaties
Ook in 2020 waren er “Onderwijs-nominaties”: de vakgroep werd genomineerd als “beste vakgroep”. De onderwijsprijs wordt jaarlijks georganiseerd door de MFAS (Medische Faculteit der Amsterdamsche Studenten).
Epicurus Evaluatie
Alsof de uitdaging al niet groot genoeg was, heeft de Covid-crisis in 2020 een forse impact gehad op het onderwijs. De pandemie noopte tot verandering in uitvoering en inhoud van het onderwijs, maar gaf noodgedwongen ook de mogelijkheid te experimenteren met andere (digitale) onderwijsvormen. Met behulp van medical educators, zijn naast deze digitaliseringsslagen ook andere verbeteringen aangebracht in het curriculum. Dit betreft vooral het verbeteren van de alignement, ofwel het verbeteren van de onderlinge afstemming tussen de onderwijsdoelen, de (juiste hoeveelheid) studiestof, de mate van onderwijsvoorbereiding, verschillende onderwijsvormen en de uiteindelijke toetsing.
Het rapport over de procesevaluatie van Epicurus, bevestigt de noodzaak van de aanzienlijke organisatieveranderingen die in 2019 al waren ingezet en beschrijft, weinig omfloerst, de aanvankelijke tekortkomingen bij de implementatie.
De rapporten ondersteunen de ingezette richting en geven nadere aandachtspunten; de kennis en ervaring van de medical educators komen daarin overigens nog beter tot hun recht.
Onderwijs in de master
Pre-coschap
De preco-sessie seksuologie wordt bij aanvang van de coschappen (Masterfase 1) gegeven omdat coassistenten ook in de coschappen chirurgie en interne met deze materie te maken kunnen krijgen. Bij de start van het werkelijke coschap verloskunde/ gynaecologie, wat ruim een jaar later is in Masterfase 2, worden de gynaecologische- en verloskundige vaardigheden getraind. De Docenten Gynaecologisch Onderzoek waren door de coronacrisis niet beschikbaar in 2020.
Masterfase 2
Er zijn continue 16 coassistenten in deze fase op de leerwerk-plekken.
Op deze poliklinieken, de afdelingen en verloskamers worden zij daadwerkelijk ingezet in de patiëntenzorg met alle verplichtingen van dien. Uit de internet evaluaties van de coassistenten (Evaluatie Commissie Geneeskunde) en de jaarlijkse co-lunch blijkt ook dit jaar dat de co’s over het algemeen dit coschap als erg leerzaam en plezierig ervaren hebben.
Herziening Master
De realisatie van de nieuwe masteropleiding zal plaatsvinden in 2021. Hier is veel denkwerk en overleg aan voorafgegaan. In 2020 is een start gemaakt met de invullen van het Voorbereidende Onderwijs (VO), voorafgaand aan het coschap Gynaecologie& Verloskunde, en Kindergeneeskunde.
Onderstaand de indeling na herziening van de Master. Het programma stroomlijnt meer met het curriculum van het VUmc. Aangezien de beide ziekenhuizen gaan fuseren, maar de opleiding niet, zal het daardoor makkelijker worden coassistenten over de verschillende opleiding op beide locaties van het Amsterdam UMC te laten meedraaien.
Affiliatieklinieken
De onderwijscoördinatoren AMC-verloskunde/gynaecologie zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het coschap van dit vakgebied in alle meewerkende ziekenhuizen.
Jaarlijks vindt er een overleg plaats met alle affiliatieziekenhuizen waarbij ook vertegenwoordigers van de co-raad aanwezig zijn. Vaste agenda punten zijn het onderwijs in het coschap, de continue evaluatie van de coschappen, toetsing in het coschap, rondleiding in het desbetreffende ziekenhuis, onderwijskundige ontwikkeling.
Via CANVAS geven alle klinieken hun informatie weer betreffende de coschappen, evenals de entreetoets.
De coassistenten waarden ons coschap met een 7,8 
De persoonlijke aandacht en de wijze van feedback krijgen werden met name als ‘best practices’ genoemd. De mate van zelfstandigheid werd dit jaar iets lager gewaardeerd, maar dat zal zeker komen door de Corona-maatregelen. Een aandachtspunt blijft het aanbod van patiënten in het coschap wat op een aantal werkplekken soms te weinig is voor het aantal coassistenten, zeker ten tijde van afschaling van de reguliere zorg door de COVID-zorg.
Veel coassistenten zagen hun coschappen onderbroken tijdens de eerste golf van de Coronacrisis. Na een aantal weken zijn de coschappen weer herstart in een hybride vorm, bijvoorbeeld 50% digitaal onderwijs / 50% in de kliniek. In het AMC is gekozen voor een 80/20 scenario, waarbij de coassistenten 1 dag per week digitaal onderwijs kregen aangeboden.
Dedicated Master
Uit onze afdeling zijn er stafleden aangesteld als tutor voor een groep Masterstudenten (co- assistenten). Zij fungeren als een coach gedurende de hele Masterfase voor deze studenten.
Bedside-teaching
In 2019 is Simone Verkleij gestart met wekelijks de coassistenten aan het bed onderwijs te geven; Thema’s als klinisch redeneren, communicatie, opstellen van een differentiaal diagnose, en lichamelijk onderzoek komen respectievelijk aan bod. Het onderwijs wordt door de coassistenten zeer gewaardeerd.
(Praktisch) onderwijs aan overigen
Academie Verloskunde Amsterdam
Op de polikliniek prenatale diagnostiek, de polikliniek verloskunde en op de verloskamers doen continu verloskundigen in opleiding hun stage (Verloskunde Academie Amsterdam).
Het samenwerken met coassistenten is een al lang bestaande vorm van interprofessioneel leren.
Theoretisch/praktisch onderwijs aan overige
Structureel wordt bij verschillende instituten/faculteiten onderwijs verzorgd:
- AVAG - Opleiding (Klinische) Verloskundigen
- Amstel Academie: fertiliteitsverpleegkundigen en O&G-verpleegkundigen
- Hoge School van Amsterdam: opleiding duaal en voltijds voor verpleegkundigen
- Tevens wordt door verschillende stafleden bij- en nascholing gegeven over hun specifieke aandachtsgebied aan verschillende beroepsgroepen
Multidisciplinaire training
De calamiteitentraining is een multidisciplinaire training voor de acute verloskundige problematiek waar alle disciplines aan bijdragen. Deze praktische training op de werkvloer vindt een aantal keren per jaar plaats (elke 3 maanden). Echter, door de corona-crisis heeft dit onderwijs in 2020 geen doorgang kunnen vinden.
Een andere vorm van calamiteitentraining is de SAVE’r cursus die (vorm) gegeven wordt door een staflid obstetrie en plaats vindt in het Mets centrum in Bilthoven. Hier worden startende assistenten en verloskundigen getraind in de acute obstetrie met daarbij de communicatieve skills die daarvoor nodig zijn. Deze training heeft een enkele keer plaatsgevonden in 2020, met alle passende maatregelen om besmetting te voorkomen.
Mentoraat
Verschillende stafleden en arts-assistenten van de afdeling Gynaecologie en Verloskunde zijn mentor van een groep eerste of tweede jaar studenten. Het mentoraat is georganiseerd vanuit de leerlijnen PO (professionele Ontwikkeling) en AV (Academische Vaardigheden).
Interprofessioneel Opleiden (IPE)
Nieuw in Epicurus zijn de lessen IPE: onderwijs samen met geneeskunde studenten, studenten Verpleegkunde/Fysiotherapie/ergotherapie en oefentherapie wordt een casus besproken om zo tot een behandelplan te komen.
Er zijn plannen, die verder worden uitgewerkt met de herziening van de Master, en na lateralisatie van de pijler Verloskunde (in 2021), om ook een IPE- werkplek op de kraamafdeling (H4Zuid) te gaan starten.
Onderwijskundige scholing en congressen
Zowel Loes Nan als Simone Verkleij zijn in 2020 gestart met hun BKO-traject.
In maart 2020 heeft Irene de Graaf haar SKO-traject afgerond.
Alle leden van het onderwijsteam O&G waren op het NVMO-congres aanwezig, en Irene de Graaf was medeauteur van de winnende poster:
